Tại sao Bạc Đức xỉn màu giống hệt Bạc Sterling? Giải mã hóa học và sự thật vật liệu

Cơ chế hóa học: “Thủ phạm” chung mang tên Đồng

Có thể hình dung quá trình xỉn màu giống như việc hai món ăn khác nhau lại có chung một mùi vị đặc trưng vì chúng cùng sử dụng một loại gia vị mạnh. Trong thế giới hợp kim, đồng chính là “gia vị” gây ra màu đen quen thuộc. Lớp xỉn màu trên bạc không phải là kết quả của quá trình “oxy hóa” như nhiều người lầm tưởng, mà chủ yếu là do quá trình sulfua hóa (sulfidation), tức phản ứng với các hợp chất chứa lưu huỳnh.(⁵)

Nguyên nhân sâu xa nằm ở chỗ đồng có hoạt tính hóa học cao hơn bạc, do đó nó dễ dàng phản ứng với hydro sulfide (H₂S) – một chất khí có nồng độ rất nhỏ nhưng luôn tồn tại trong không khí, đặc biệt ở môi trường ô nhiễm hoặc gần các chất hữu cơ phân hủy. Phản ứng này tạo ra đồng sulfide (Cu₂S), một hợp chất có màu đen sẫm. Vì cả bạc sterling và Bạc Đức đều có hàm lượng đồng đáng kể, chúng đều tạo ra sản phẩm ăn mòn cuối cùng có màu sắc tương tự nhau, che lấp đi màu sắc nguyên bản của hợp kim bên dưới.

Điều này có ý nghĩa thực tiễn quan trọng: việc một món đồ kim loại màu trắng bạc bị xỉn đen không phải là bằng chứng chắc chắn để khẳng định nó là bạc thật. Cơ chế hóa học chung này giải thích tại sao nhiều vật phẩm giả bạc lại có thể “bắt chước” hiện tượng tự nhiên của bạc một cách hoàn hảo như vậy.

So sánh thành phần: Bạc Sterling và Bạc Đức khác nhau ở đâu?

Một lầm tưởng phổ biến là “Bạc Đức” phải là một loại bạc có nguồn gốc từ Đức. Sự thật là Bạc Đức (Nickel Silver) là một tên gọi mang tính thương mại, xuất phát từ vẻ ngoài trắng sáng giống bạc của nó, và nó hoàn toàn không chứa bất kỳ nguyên tố bạc (Ag) nào.(³)

Sự khác biệt cốt lõi về vật liệu giữa hai hợp kim này là rất lớn. Bạc Sterling, hay bạc 925, là một hợp kim kim loại quý với thành phần được tiêu chuẩn hóa quốc tế, phải chứa tối thiểu 92.5% bạc nguyên chất theo khối lượng. 7.5% còn lại chủ yếu là đồng, được thêm vào để tăng độ cứng và độ bền cơ học, vì bạc nguyên chất (99.9%) quá mềm để chế tác các đồ vật phức tạp.(²)

Ngược lại, Bạc Đức là một hợp kim tam nguyên của các kim loại cơ bản. Một công thức phổ biến bao gồm khoảng 60-65% Đồng (Cu), 17-20% Niken (Ni), và 18-20% Kẽm (Zn).(³) Trong hợp kim này, niken đóng vai trò tạo ra màu trắng bạc, kẽm giúp cải thiện tính đúc và khả năng gia công, còn đồng là kim loại nền. Lớp xỉn màu trên Bạc Đức là một hỗn hợp phức tạp, nhưng chủ yếu vẫn là đồng sulfide và niken sulfide (NiS) tối màu, lấn át các hợp chất kẽm sáng màu hơn.(⁴)

Hỏi – đáp nhanh

Kết luận

Sự tương đồng về hiện tượng xỉn màu giữa bạc sterling và Bạc Đức không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên, mà là kết quả trực tiếp của một quy luật hóa học chung: sự hiện diện của đồng. Dù một bên là kim loại quý và một bên là hợp kim thay thế, vai trò của đồng như một “chất xúc tác” cho quá trình sulfua hóa là không đổi.(¹) Hiểu rõ điều này giúp người tiêu dùng có cái nhìn khoa học hơn khi đánh giá và lựa chọn các sản phẩm kim loại, không chỉ dựa vào vẻ ngoài hay các hiện tượng bề mặt.