Có nên đeo vòng bạc dâu tằm cho trẻ sơ sinh? Đối chiếu niềm tin dân gian và cảnh báo từ chuyên gia y tế

Giải mã niềm tin: Vòng dâu tằm và bạc có thực sự ‘trừ tà, kỵ gió’?

Bạn có thể hình dung niềm tin vào vòng dâu tằm và bạc giống như một tấm lá chắn vô hình. Đây là món quà mà các thế hệ đi trước trao lại để bảo vệ những em bé nhỏ. Khoa học hiện đại cho chúng ta một góc nhìn khác. Không phải để phủ nhận, mà là để làm rõ bản chất của “tấm lá chắn” này. Về mặt khoa học, ion bạc (ký hiệu là Ag+) thực sự có khả năng diệt khuẩn mạnh mẽ. Đây là một hiện tượng được gọi là hiệu ứng sát khuẩn của kim loại.(¹)

Nguyên nhân sâu xa của hiện tượng này đến từ khả năng của ion bạc. Chúng tấn công vi sinh vật ở cấp độ tế bào. Cụ thể, khi tiếp xúc, các ion này sẽ phá vỡ thành tế bào của vi khuẩn. Sau đó, chúng xâm nhập vào bên trong để làm hỏng các enzyme quan trọng. Chúng cũng can thiệp vào quá trình sao chép DNA. Điều này khiến vi khuẩn không thể sống sót.(¹) Đây có thể chính là cơ sở khoa học đằng sau niềm tin “kỵ gió”. Đó là một cách diễn giải dân gian cho khả năng kháng khuẩn có thật của bạc. Một ví dụ thực tế ở Việt Nam là việc dùng đũa bạc để thử độc trong thức ăn thời xưa. Dù bạc không thể phát hiện mọi chất độc, nó sẽ chuyển màu đen ngay lập tức khi gặp các hợp chất chứa lưu huỳnh (thường có trong thức ăn ôi thiu).

Đây cũng là lý do vì sao bạc được dùng làm trang sức bảo vệ sức khỏe, ngay cả cho người lớn. Đối với nữ giới, một chiếc nhẫn bạc nữ không chỉ là phụ kiện làm đẹp mà còn giúp kháng khuẩn ở vùng tay. Tương tự, nam giới cũng có thể đeo nhẫn bạc trơn để bảo vệ bản thân. Ngay cả một chiếc dây chuyền bạc nữ đeo ở cổ cũng có tác dụng kháng khuẩn bề mặt; trong khi đó, phái nam thường chọn các mẫu dây chuyền bạc có thiết kế dày dặn, mạnh mẽ hơn.

Mặt khác, niềm tin vào khả năng “trừ tà” của gỗ dâu tằm lại hoàn toàn thuộc về văn hóa và tín ngưỡng. Trong văn hóa dân gian Việt Nam, cây dâu được cho là mang dương khí mạnh. Nó có thể khắc chế các thế lực âm, từ đó bảo vệ trẻ khỏi “vía nặng” và những ảnh hưởng vô hình.(⁷) Dù không có bằng chứng khoa học nào chứng minh tác dụng này, giá trị của nó nằm ở sự an tâm. Nó thể hiện tình yêu thương mà gia đình dành cho đứa trẻ. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nhận thức rõ. Hiệu ứng sát khuẩn của bạc chỉ mang tính bề mặt. Nó không thể thay thế các biện pháp y tế hiện đại như tiêm chủng hay giữ gìn vệ sinh để bảo vệ sức khỏe toàn diện cho trẻ.

Rủi ro y khoa tiềm ẩn: Những cảnh báo chuyên gia cha mẹ cần biết

Chỉ một khoảnh khắc lơ là cũng có thể dẫn đến hậu quả không thể lường trước. Đó là lý do các chuyên gia nhi khoa trên toàn thế giới rất nghiêm khắc với việc cho trẻ nhỏ đeo trang sức. Theo Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng Hoa Kỳ (CPSC), bất kỳ vật nào đủ nhỏ để lọt qua một ống trụ có đường kính khoảng 3.17cm đều bị coi là “bộ phận nhỏ”. Chúng có nguy cơ gây ngạt thở cho trẻ dưới 3 tuổi.(³)

Đây không phải là những lo ngại trên lý thuyết. Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) đã ghi nhận các trường hợp tử vong có thật. Có trẻ bị siết cổ do vòng cổ vướng vào cũi. Có trẻ bị nghẹt thở do nuốt phải một hạt vòng bị vỡ ra.(⁴) Trẻ sơ sinh có phản xạ tự nhiên là đưa mọi thứ vào miệng. Điều này biến những hạt dâu tằm hay chuông bạc nhỏ xinh thành mối nguy hiểm chết người. Nguy cơ siết cổ cũng luôn tồn tại khi trẻ vận động hoặc ngủ. Vòng có thể bị mắc kẹt và gây ra hậu quả bi thảm.

Ngoài những rủi ro cơ học (như hóc, siết cổ), mối nguy từ hóa chất cũng là một vấn đề nghiêm trọng. Tại Việt Nam, hiện chưa có các quy định pháp lý chặt chẽ về hàm lượng kim loại nặng trong trang sức trẻ em. Ở Mỹ, họ có Đạo luật Cải thiện An toàn Sản phẩm Tiêu dùng (CPSIA). Đạo luật này giới hạn tổng hàm lượng chì không được vượt quá 100 phần triệu (ppm). Lý do là vì chì độc tính rất cao, có khả năng gây tổn thương não vĩnh viễn.(⁶) Tương tự, dị ứng niken là một vấn đề phổ biến. Hợp kim bạc kém chất lượng có thể chứa niken, gây ra viêm da tiếp xúc. Da bé sẽ bị mẩn đỏ và ngứa ngáy vì làn da của bé cực kỳ nhạy cảm.(¹⁰)

Hỏi – đáp nhanh

Kết luận

Việc đeo vòng bạc dâu tằm cho trẻ là một nét đẹp văn hóa. Nó thể hiện tình yêu thương và mong muốn che chở của gia đình. Tuy nhiên, với vai trò là người bảo vệ an toàn cho con, chúng ta không thể bỏ qua những bằng chứng và cảnh báo y khoa rõ ràng. Các rủi ro về nghẹt thở, siết cổ và nhiễm độc kim loại nặng là có thật. Và chúng hoàn toàn có thể phòng tránh được.(⁴) Tại TTJEWELRY, chúng tôi tin rằng có thể tôn vinh giá trị truyền thống mà vẫn đặt sự an toàn của trẻ lên hàng đầu. Thay vì đeo trực tiếp, việc treo vòng ở một nơi an toàn (như đầu giường, xe đẩy) có thể là một giải pháp dung hòa. Cách này vừa giữ được ý nghĩa tâm linh, vừa loại bỏ mọi rủi ro, đảm bảo cho bé một môi trường phát triển an toàn và lành mạnh nhất. Khi bé lớn hơn, bạn có thể khám phá các lựa chọn an toàn trong bộ sưu tập trang sức bạc nữ S925 của chúng tôi.