Thứ Năm Bạc 1980: Giải mã canh bạc tỷ đô của anh em nhà Hunt và bài học còn nguyên giá trị

Ngày 27 tháng 3 năm 1980, thị trường tài chính toàn cầu rung chuyển. Giá bạc đột ngột rơi tự do, tạo nên một ngày được gọi là “Thứ Năm Bạc” (1). Đây không phải là tai nạn, mà là kết quả của một kế hoạch thao túng giá cả cực kỳ táo bạo. Người đứng sau kế hoạch này là hai anh em tỷ phú nhà Hunt.

Tiêu chuẩn biên tập và nguồn tham khảo

Bài viết này được tổng hợp từ nhiều nguồn tài liệu đáng tin cậy. Chúng tôi dùng tài liệu học thuật, lịch sử kinh tế và báo chí tài chính uy tín. Mọi thông tin quan trọng đều có đánh số N, giúp bạn dễ dàng tra cứu nguồn gốc ở cuối bài.

     

  • Nguồn chính (học thuật và chính phủ): Cung cấp thông tin kinh tế và dữ liệu pháp lý. Nguồn từ các tổ chức lớn như Khan Academy, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ và nhiều trường đại học khác (1, 3).
  •  

  • Nguồn bổ trợ (báo chí quốc tế): Giúp hiểu rõ hơn diễn biến câu chuyện. Nguồn từ các hãng thông tấn uy tín như Britannica, Investopedia và Tạp chí Time (16, 14).

Nguyên tắc biên soạn của TTJEWELRY: Nội dung phải chính xác, và quan trọng nhất là phải dễ hiểu với người đọc Việt Nam.

Bài viết do T&T Jewelry biên soạn, xuất bản tại ttjewelry.vn.

Điểm chính cần nhớ

     

  • Nguyên nhân sâu xa: Anh em nhà Hunt làm vậy vì họ quá lo sợ lạm phát. Thời điểm đó lạm phát lên tới 14% (1). Họ cũng mất niềm tin vào đồng đô la sau khi Mỹ bỏ bản vị vàng (tức là tiền không còn được bảo chứng bằng vàng).
  •  

  • Cơ chế sụp đổ: Thị trường bạc không tự sụp đổ. Chính các nhà quản lý đã cố tình “đánh sập” nó. Họ thay đổi luật chơi (“Quy tắc Bạc số 7”) và siết chặt các khoản vay (28).
  •  

  • Bài học chính: Vụ việc này là lời cảnh báo về rủi ro khi vay nợ quá nhiều (dùng đòn bẩy). Nó cũng cho thấy sự nguy hiểm khi đối đầu với cơ quan quản lý và ảnh hưởng của tâm lý đám đông.

Nguyên nhân nhà Hunt đặt cược vào bạc: Cuộc khủng hoảng niềm tin

Nền kinh tế Mỹ những năm 1970 giống như một con thuyền lạc giữa biển bão. Tình trạng này gọi là “đình lạm” (stagflation) – tức là kinh tế vừa trì trệ, thất nghiệp tăng, mà lạm phát (giá cả tăng vọt) cũng cao (1). Trong hoàn cảnh đó, việc tích trữ tài sản có thật như bạc không chỉ vì lòng tham. Đó còn là một cách để tự vệ tài sản.

Khủng hoảng niềm tin bắt đầu từ năm 1971. Khi đó, Tổng thống Nixon quyết định chấm dứt việc đổi đô la Mỹ sang vàng (1). Anh em nhà Hunt, vốn có tư tưởng bảo thủ, xem đây là dấu hiệu nguy hiểm. Họ nghĩ rằng chính phủ giờ có thể in tiền vô tội vạ, làm đồng đô la mất giá. Nỗi lo này là có cơ sở. Hai cú sốc dầu mỏ vào năm 1973 và 1979 đã đẩy lạm phát ở Mỹ lên mức hai con số, có lúc tới 14% (1). Vì vậy, họ tìm đến bạc. Bạc là kim loại quý có giá trị lịch sử và lúc đó đang bị định giá thấp hơn vàng. Đây là cách hợp lý để bảo vệ tài sản. Tâm lý này có lẽ cũng dễ hiểu với nhiều người Việt Nam đã từng trải qua các giai đoạn kinh tế không ổn định.

Thêm vào đó, cần hiểu quan điểm có phần cực đoan của nhà Hunt. Ông Nelson Bunker Hunt tin rằng hệ thống tiền giấy (tiền pháp định) đang trên bờ vực sụp đổ. Ông coi việc tích trữ bạc không chỉ là đầu tư, mà còn là hành động thách thức hệ thống này (28). Đây không phải là một quyết định chớp nhoáng. Họ đã bắt đầu mua bạc từ năm 1973. Điều này cho thấy một chiến lược dài hạn, dựa trên niềm tin mạnh mẽ (dù hơi cực đoan) rằng trật tự kinh tế cũ sắp tan vỡ.

Tóm lược phần này

     

  • Đình lạm: Kinh tế thập niên 1970 rất tồi tệ. Kinh tế trì trệ, thất nghiệp cao, và giá cả tăng vọt (lạm phát phi mã).
  •  

  • Khủng hoảng niềm tin: Người dân mất tin tưởng vào đồng đô la Mỹ. Nguyên nhân do sốc giá dầu và việc chính phủ bỏ bản vị vàng.
  •  

  • Bạc làm tài sản trú ẩn: Nhà Hunt mua bạc để bảo vệ tài sản. Họ cũng xem đây là hành động chống lại hệ thống tiền tệ đang mất giá.

Thao túng thị trường bạc: Nhà Hunt đã kiểm soát giá cả ra sao?

Kiểm soát một thị trường cũng giống như xây một con đập. Bạn phải kiểm soát toàn bộ dòng chảy, vì chỉ một kẽ hở nhỏ cũng có thể gây ra thảm họa. Chiến lược của nhà Hunt rất tinh vi: họ kiểm soát cả bạc thật (vật chất) và các công cụ tài chính (phái sinh) (24). Có thời điểm, họ nắm giữ hơn 200 triệu ounce bạc. Con số này tương đương từ một phần ba đến hai phần ba tổng lượng bạc tư nhân trên toàn thế giới (16).

Đòn bẩy chính là công cụ chủ chốt của họ. Họ dùng thị trường hợp đồng tương lai (futures market) để kiểm soát một lượng bạc khổng lồ. Hiểu đơn giản, họ chỉ cần bỏ ra một phần tiền ký quỹ nhỏ. Từng có lúc, 1 tỷ đô la của họ kiểm soát số bạc trị giá tới 4,5 tỷ đô la (15). Khái niệm đòn bẩy này khá giống việc bạn đặt cọc mua nhà đất ở Việt Nam, nhưng quy mô lớn hơn rất nhiều. Điểm mấu chốt trong kế hoạch là họ yêu cầu được nhận bạc thật khi hợp đồng đáo hạn. Hành động này đã phá vỡ quy tắc ngầm của thị trường. Thông thường, người ta chỉ thanh toán hợp đồng bằng tiền mặt. Việc nhà Hunt rút bạc thật ra khỏi kho, thậm chí thuê máy bay Boeing 707 chở bạc đến Thụy Sĩ, đã tạo ra một cú “ép bán khống” (short squeeze) lịch sử (16). Những người cược giá bạc giảm (tức là bán khống) đột nhiên rơi vào thế bí. Họ không có bạc thật để giao, nên buộc phải mua lại hợp đồng với giá cao ngất ngưởng. Điều này càng đẩy giá bạc tăng vọt. Nhà Hunt không chỉ đi theo xu hướng, họ đã tự tạo ra xu hướng.

Việc tạo ra sự khan hiếm giả này có thể thấy ở một số thị trường Việt Nam. Ví dụ như hiện tượng “găm hàng” hoặc “ôm hàng” (như đất đai, vé tàu xe) để đẩy giá lên cao. Tuy nhiên, nhà Hunt đã nâng hành vi này lên một tầm cao mới. Họ dùng các công cụ tài chính phức tạp để biến thị trường hàng hóa toàn cầu thành sân chơi của riêng mình.

Việc thao túng thị trường cũng giống như việc chọn nhầm trang sức kém chất lượng, ban đầu có thể rẻ nhưng rủi ro về sau rất lớn. Với phái nữ, việc lựa chọn kỹ càng một chiếc nhẫn bạc nữ, lắc tay bạc nữ, hay dây chuyền bạc nữ là rất quan trọng để đảm bảo giá trị. Tương tự, phái nam cũng cần cẩn trọng khi tìm mua trang sức bạc để thể hiện đúng phong cách.

Quyết định đầu tư phù hợp

Tích trữ bạc vật chất (bạc thật):

  • Ưu điểm: An toàn, là tài sản cầm nắm được, không bị ảnh hưởng bởi biến động trên sàn giao dịch.
  • Nhược điểm: Cần vốn lớn, tốn chi phí cất giữ, khó bán ngay khi cần (thanh khoản thấp).
  • Nên dùng: Cho đầu tư dài hạn, phòng thủ khi lạm phát cao.

Dùng hợp đồng tương lai (đòn bẩy):

  • Ưu điểm: Đòn bẩy cao (vốn nhỏ kiểm soát tài sản lớn), lợi nhuận tiềm năng rất lớn.
  • Nhược điểm: Rủi ro cực lớn, có thể mất trắng vốn khi bị gọi ký quỹ.
  • Nên dùng: Cho đầu cơ ngắn hạn, và chỉ khi bạn chấp nhận rủi ro cao nhất.

Canh bạc bạc thất bại: Các quy tắc đã thay đổi thế nào?

Nhiều người lầm tưởng thị trường bạc sụp đổ một cách tự nhiên do bong bóng bị vỡ. Thực tế còn phức tạp hơn thế. Đây là một sự “phá hủy có chủ đích”, được dàn dựng bởi chính những người tạo ra luật chơi (28). Bạn có thể hình dung thị trường tài chính như một trận đấu quyền anh có trọng tài. Khi một võ sĩ quá lấn lướt, trọng tài sẽ can thiệp. Ngày 7 tháng 1 năm 1980, sàn giao dịch COMEX đã ban hành “Quy tắc Bạc số 7” (Silver Rule 7). Đây là một quy định khẩn cấp nhắm thẳng vào anh em nhà Hunt (28).

Quy tắc này đã tước đi vũ khí chính của nhà Hunt. Nó cấm dùng tiền vay để mua hợp đồng mới và giới hạn số lượng hợp đồng được nắm giữ. Cùng lúc đó, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) yêu cầu các ngân hàng ngừng cho vay để đầu cơ (24). Hành động này như một “phát súng” cắt đứt nguồn tiền (tín dụng) của nhà Hunt. Bài học “đừng bao giờ chống lại Fed” (ngân hàng trung ương) vẫn là nguyên tắc cốt lõi trên thị trường tài chính ngày nay. Tại Việt Nam cũng vậy, các động thái của Ngân hàng Nhà nước khi điều hành thị trường vàng hay tỷ giá đều có tác động rất mạnh. Việc đi ngược lại chính sách luôn tiềm ẩn rủi ro rất lớn.

Sự can thiệp của cơ quan quản lý giống như một liều thuốc mạnh. Nó làm ‘sạch’ thị trường khỏi các hành vi đầu cơ, cũng giống như cách nước rửa bạc chuyên dụng có thể làm sáng lại trang sức bị xỉn màu.

Kết quả là nhà Hunt bị mắc kẹt. Giá bạc giảm do luật chơi thay đổi, nguồn vay bị cắt. Hàng ngày, họ phải đối mặt với các “lệnh gọi ký quỹ” (margin call) khổng lồ. Lệnh gọi ký quỹ tương tự như khi ngân hàng yêu cầu bạn nộp thêm tiền thế chấp cho khoản vay mua nhà, vì giá nhà đang giảm. Cuối cùng, vào ngày 27 tháng 3 năm 1980, họ không thể đáp ứng lệnh gọi ký quỹ hơn 100 triệu đô la. Điều này gây ra sự hoảng loạn tột độ và làm sụp đổ toàn diện thị trường (1).

Lời khuyên hành động

     

  • Luôn tìm hiểu kỹ các rủi ro về luật pháp và quy định của mọi kênh đầu tư.
  •  

  • Nên đa dạng hóa danh mục. Đừng bao giờ “bỏ tất cả trứng vào một giỏ”.
  •  

  • Phải hết sức thận trọng khi dùng đòn bẩy tài chính (tiền vay). Chỉ dùng khi bạn hiểu rõ và chấp nhận rủi ro mất hết vốn.
  •  

  • Luôn giữ một lượng tiền mặt hợp lý để phòng thân khi thị trường có biến động bất ngờ.

Câu hỏi thường gặp

Anh em nhà Hunt có bị đi tù không?

Không, họ chưa bao giờ bị kết tội hình sự (tức là không phải đi tù). Tuy nhiên, vào năm 1988, tòa án liên bang kết luận họ phải chịu trách nhiệm dân sự. Tòa cho rằng họ đã âm mưu lũng đoạn thị trường và buộc bồi thường 134 triệu đô la. Sau đó, họ đã thỏa thuận với cơ quan quản lý, nộp phạt và bị cấm vĩnh viễn không được giao dịch trên thị trường hàng hóa Mỹ nữa (28).

Một vụ lũng đoạn thị trường tương tự có thể xảy ra nữa không?

Một vụ việc y hệt như nhà Hunt làm thì rất khó xảy ra. Ngày nay, các quy định đã chặt chẽ hơn nhiều, đặc biệt là các giới hạn về số lượng hợp đồng được mua và yêu cầu minh bạch thông tin (17). Tuy nhiên, những động lực tâm lý cơ bản thì vẫn còn đó. Con người vẫn sợ lạm phát, vẫn có tâm lý đám đông và vẫn có những cơn sốt đầu cơ. Các công cụ tài chính mới và sức mạnh của mạng xã hội (như các hội nhóm) có thể tạo ra các hình thức bong bóng và biến động thị trường kiểu mới.

Chính phủ Mỹ có trực tiếp “giải cứu” nhà Hunt không?

Chính phủ liên bang không trực tiếp ra tay cứu. Thay vào đó, một nhóm các ngân hàng tư nhân hàng đầu, dưới sự giám sát ngầm của Fed, đã cấp một khoản vay khẩn cấp 1,1 tỷ đô la (15). Khoản vay này không phải để cứu tài sản của nhà Hunt. Mục đích là để cứu hệ thống tài chính khỏi sụp đổ. Họ giúp nhà Hunt có tiền trả nợ cho các công ty môi giới, vì các công ty này cũng đang bên bờ vực phá sản.

Lời kết

Câu chuyện “Thứ Năm Bạc” không chỉ là một sự kiện kịch tính trong lịch sử tài chính. Nó là một bài học đắt giá về sự nguy hiểm của lòng tham. Nó cho thấy sự kiêu ngạo khi nghĩ rằng mình có thể thách thức cả hệ thống. Và nó phơi bày sức phá hủy khủng khiếp của đòn bẩy tài chính khi bị lạm dụng (17). Câu chuyện này nhắc nhở chúng ta rằng trong đầu tư, ranh giới giữa một phi vụ thiên tài và một thảm họa tỷ đô đôi khi rất mong manh.

Cuối cùng, cũng như việc xây dựng một danh mục đầu tư, việc phối hợp phụ kiện cũng cần sự hài hòa. Bạn có thể khám phá cách kết hợp đa dạng trong bộ sưu tập trang sức bạc nữ S925 để tìm cảm hứng.

    Lưu ý: Bài viết này cung cấp kiến thức về lịch sử tài chính và các bài học đầu tư để tham khảo. Đây không phải là lời khuyên tư vấn đầu tư cá nhân.

Nguồn tham khảo

     

  1. Stagflation and the oil crisis. Khan Academy. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  2.  

  3. Oil Embargo, 1973–1974. Office of the Historian, U.S. Department of State. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  4.  

  5. Oil Shock of 1973-74. Federal Reserve History. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  6.  

  7. The Hunt Family Silver Venture. Portland State University. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  8.  

  9. Highlights. GovInfo. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  10.  

  11. Margins on Futures Contracts: Their Economic Roles and Regulation. Scott Irwin, University of Illinois. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  12.  

  13. SILVER CRISIS. SEC Historical Society. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  14.  

  15. Identify the main forms of manipulation that occur in futures markets. University of Essex. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  16.  

  17. Revisiting the Silver Crisis. Ricerca UniBa (University of Bari). Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  18.  

  19. The oil man who caused a silver craze – and bust. Marketplace. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  20.  

  21. Silver Thursday: What it Means, How it Works. Investopedia. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  22.  

  23. The next big financial crisis may be brewing. The Guardian. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  24.  

  25. A tale of two silver markets—and two disasters. ABA Journal. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  26.  

  27. Business: Bunker’s Busted Silver Bubble. Time Magazine. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  28.  

  29. Silver Thursday | Causes, Impact, & Aftermath. Britannica. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  30.  

  31. Silver Thursday: How Two Wealthy Traders Cornered the Market. Investopedia. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  32.  

  33. Oil baron Nelson Bunker Hunt dies. The Guardian. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  34.  

  35. Understanding Economic Bubbles: How They Form and Burst, With Examples. Investopedia. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  36.  

  37. Silver Thursday History, the Hunt Brothers & Facts. Study.com. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  38.  

  39. Ngày thứ Năm của Bạc (Silver Thursday) là gì?. VietnamBiz. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  40.  

  41. Nelson Bunker Hunt. Wikipedia. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  42.  

  43. 1970s energy crisis. Wikipedia. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  44.  

  45. Silver Thursday. Wikipedia. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  46.  

  47. Economic bubble. Wikipedia. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  48.  

  49. Silver as an investment. Wikipedia. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  50.  

  51. The Wild, Wild Debt: The Hunt Brothers Silver Scam. cmi-gold-silver.com. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  52.  

  53. The Hunt Brothers and the Silver Market Squeeze. buysilvercoins.eu. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  54.  

  55. Silver Thursday – An Explanation. BullionByPost. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  56.  

  57. Hunt Brothers: The Story of Three Brothers That Bankrupted Their Family and Broke the Global Silver Market. BlockApps. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  58.  

  59. The Silver Squeeze: Lessons from the Hunt Brothers and Market Cycles. cycles.org. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  60.  

  61. Hunt Brothers & the Silver Crash: How Billionaires Broke the Market. Kotak Securities. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  62.  

  63. The Hunt Brothers & Silver Thursday: Lessons for Today’s Market. Bullion Exchanges. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  64.  

  65. Silver Thursday: How 2 Wealthy Brothers Took Over The Silver Market. Royal Bull. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  66.  

  67. Silver Thursday: A Defining Moment in Silver Market History. CFI Trading. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  68.  

  69. The Day the Hunt Brothers Capped the Price of Gold (Part 2). goldsilver.com. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  70.  

  71. The Hunt Brothers: How Two Billionaires Broke the Silver Market. Scottsdale Mint. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  72.  

  73. Historic Spikes in Silver Prices Explained. Royal Bull. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  74.  

  75. Hunt Brothers Silver Story & the Bullion Market of the 1970s. Monex. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  76.  

  77. Impact of ‘Margin Requirement’ Changes on Silver and Gold Prices. Sunshine Profits. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  78.  

  79. Silver Thursday – Explained. Gold Price Forecast. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  80.  

  81. Praise for Squeezing Silver. markcymrot.com. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  82.  

  83. The Collapse Of The Silver Market. FasterCapital. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  84.  

  85. Sự trở lại ngoạn mục của “tỷ phú phá sản” William Herbert Hunt. CEO Club Vietnam. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  86.  

  87. Craziest Ever Money Making Schemes. nofreelunch.co.uk. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  88.  

  89. The Big Rich. dokumen.pub. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  90.  

  91. Financial Bubbles: A Comprehensive Analysis and Real-Life Examples. Wafeq. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  92.  

  93. シルバーショック. Wikipedia. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  94.  

  95. Batteries in A Portable World A Handbook On Rechargeable Batteries For NonEngineers Fourth. Scribd. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  96.  

  97. Page 28 | Ideas Search Results for “عसीفقغpage-6”. TradingView. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  98.  

  99. Secrets of the Temple: How the Federal Reserve Runs the Country. DOKUMEN.PUB. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  100.  

  101. Silver Thursday Anniversary. YouTube. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  102.  

  103. “Tulipomania” and a Nation of Greater Fools. Meyer Sign. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎
  104.  

  105. SILVER THURSDAY – 45 Years Since the Largest Market Manipulation in the Metals Industry. Strifor. Truy cập ngày 26/09/2025. [Liên kết] ↩︎